Beroepscompetenties voor sociaal-financieel hulpverleners: Staan voor de eigen professie
Wat doe jij al aan professionalisering? En hoeveel tijd besteed je daaraan? Ga zelf aan de slag met de beroepscompetenties voor financieel hulpverleners!
Inhoudopgave:
Gebruik de onderstaande links om eenvoudig door de pagina te navigeren en meer te leren over professionele ontwikkeling:
Wat zijn beroepscompetenties?
Competentie staan voor eigen professie
Praktijkverhalen Krista en Marjon
Competentie reflecteren
Beroepsethische dilemma’s
Evidence-based werken
E-learnings
Tips & Tools
Verken de overige competenties
Wat zijn beroepscompetenties?
Beroepscompetenties beschrijven de kennis en vaardigheden die professionals in het vakgebied van sociaal financiële hulpverlening nodig hebben, zowel nu als in de toekomst, om mensen effectief te kunnen ondersteunen. Deze competenties zijn relevant voor iedereen die werkzaam is in dit werkveld, ongeacht hun functie. Het gaat hierbij niet om specifieke functieprofielen of takenpakketten, maar de competenties kunnen wel als input dienen voor deze aspecten.
Voor wie?
Het competentiecluster “Staan voor de eigen professie” ondersteunt professionals en vrijwilligers die werkzaam zijn in de sociaal-financiële hulpverlening. De professionals in deze sector spelen een belangrijke rol spelen in het verbeteren van de financiële bestaanszekerheid van hun klanten. Door zich hierop te richten en zich voortdurend te blijven ontwikkelen, kunnen professionals op dit gebied een significant verschil maken in het leven van mensen die te maken hebben met financiële uitdagingen.
Competentiecluster 8 – Staan voor de eigen professie
Sociaal-financiële hulpverleners spelen een belangrijke rol bij het voorkomen en oplossen van schuldenproblemen. Dit vraagt veel van de individuele hulpverlener. Het is nodig om te kijken naar hoe het beter kan in de praktijk en om aandacht te hebben voor ethische dilemma’s. Terugkijken op successen en fouten is ook van belang, evenals het bewaken van persoonlijke grenzen en het tijdig ondernemen van actie wanneer deze grenzen worden overschreden. Je bent gepassioneerd over je werk en je weet dit aan anderen over te brengen. Zo draag je bij aan de positionering van het vakgebied. Je formuleert ontwikkeldoelen voor jezelf en je bent innovatief. Je vergroot je kennis- en vaardigheden door bij te blijven in het vakgebied. Hierbij komen de beroepscompetenties ook van pas.
Staan voor je eigen professie bevat verschillende onderdelen. Belangrijk zijn in ieder geval reflecteren en professionaliseren, omgaan met beroepsethische dilemma’s en evidence-based werken.
Ervaringen uit de praktijk
Krista, een budgetcoach en begeleider van informatie en advies, is zich er terdege van bewust dat professionalisering een belangrijk aspect is van haar werk. Om deze reden besteedt ze elke maand 10 uur aan het verbeteren van haar kennis en vaardigheden op haar vakgebied.
Krista is op verschillende manieren bezig met haar professionele ontwikkeling. Zo woont ze regelmatig online bijeenkomsten bij over informatieoverdracht en gezamenlijk sparren met andere professionals. Daarnaast houdt ze zich op de hoogte van het laatste nieuws in haar vakgebied door nieuwsbrieven te lezen en het nieuws te volgen. Door nauw samen te werken met collega’s en netwerkpartners, kan Krista haar kennis en expertise uitbreiden en haar klanten de best mogelijke ondersteuning bieden.
Daarnaast blijft ze op de hoogte van het laatste nieuws in haar vakgebied door nieuwsbrieven te lezen en het nieuws te volgen. Door nauw samen te werken met collega’s en netwerkpartners, kan Krista haar kennis en expertise uitbreiden en haar klanten de best mogelijke ondersteuning bieden.
Een belangrijk onderdeel van professionalisering is voor Krista het bespreken van casussen met collega’s. Hierdoor kan ze haar functioneren en aanpak evalueren en waar nodig verbeteren. Ze houdt niet alleen contact met andere budgetcoaches, maar ook met collega’s van andere divisies. Dit biedt haar een bredere kijk op de situatie en het helpt haar om haar klanten beter te begrijpen en te ondersteunen.
Bekijk hier het verhaal van Marjon Bijleveld, één van de deelnemers aan de leergang “Expert Schuldhulpverlening”.
Reflecteren & professionaliseren
Reflectie is een belangrijk onderdeel van het werk van elke professional. Het gaat hierbij om het systematisch onderbouwen en verantwoorden van het eigen handelen vanuit kernwaarden, beroepsidentiteit en praktijktheoretische inzichten. Door te reflecteren ontstaan er verbeterpunten of ontwikkeldoelen die je als professional kunt gebruiken om jezelf verder te ontwikkelen en je werk te verbeteren. Bij het formuleren van deze verbeterpunten en ontwikkeldoelen is het belangrijk deze uitdagend, meetbaar en haalbaar zijn.
Wees niet angstig om fouten te maken maar gebruik deze fouten juist als een gelegenheid om te leren. Door te reflecteren op je eigen handelen en open te staan voor feedback van collega’s, leidinggevenden en cliënten kun je je werk verbeteren en groeien als professional. Dit heeft een directe invloed op de kwaliteit van de zorg en dienstverlening die je biedt aan cliënten. Het is daarom van groot belang dat reflectie een integraal onderdeel vormt van het werk van elke professional.
Ervaringen uit de praktijk
De ethische dilemma’s van een huisbezoek ten tijde van de Covid-19 pandemie: professionele verantwoordelijkheid versus persoonlijke opvattingen
Een ethische uitdaging is wel of niet op huisbezoek gaan. Als ik het nodig vind wel op huisbezoek te gaan, face-to-face-contact te hebben, moet ik toestemming vragen aan mijn leidinggevende. Ga ik dit doen? Waar blijft mijn eigen verantwoordelijkheid hierin? Men mag immers op mijn professionaliteit vertrouwen? En ga ik beschermende zaken gebruiken? Ik vind dat deze afstand creëren terwijl nabijheid nodig is. Ik ben het niet eens met het landelijke beleid rondom corona. Echter, ik werk voor een gemeente. In hoeverre kan ik openlijk kritisch zijn op het landelijke beleid dat ook [door] deze gemeente wordt uitgedragen? En in hoeverre kan en mag ik mijn eigen gezonde en professionele verstand laten spreken én dus richtlijnen niet volgen? Ik ben dus wel op huisbezoek gegaan zonder toestemming te vragen.
Bovenstaande tekst is afkomstig uit “Een ethische handreiking voor (sociale) professionals: niet alleen in crisissituaties“.
Beroepsethische dilemma’s
Als sociale financiële hulpverlener is het van groot belang dat je beroepsethische dilemma’s kunt herkennen, benoemen en bespreken. Dit omvat situaties waarin er sprake is van een conflict tussen twee ethische normen, en waarbij het lastig kan zijn om de juiste oplossing te vinden. Door deze dilemma’s te bespreken met collega’s en leidinggevenden, kun je samen tot een passende oplossing komen die in lijn is met de professionele normen en waarden.
Om beroepsethische dilemma’s te kunnen herkennen en bespreken, is het belangrijk om je bewust te zijn van je eigen normen en waarden en hoe deze van invloed zijn op je professionele handelen. Je moet bijvoorbeeld in staat zijn om te herkennen wanneer je persoonlijke normen en waarden een rol spelen in het nemen van beslissingen en hoe deze kunnen botsen met professionele normen en waarden. Het is dus belangrijk om te blijven reflecteren op je eigen gedrag en je bewust te zijn van je eigen vooroordelen en beperkingen.
Daarnaast is het noodzakelijk om op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen in het werkveld en de samenleving, aangezien deze vaak nieuwe beroepsethische dilemma’s met zich meebrengen. Blijf open staan voor verandering en bepaal in samenspraak met collega’s en leidinggevenden hoe deze nieuwe dilemma’s kunnen worden aangepakt.
Ten slotte is het van belang om te benadrukken dat het bespreken van beroepsethische dilemma’s geen teken is van zwakte, maar juist van kracht. Door open en eerlijk te communiceren over deze dilemma’s en te werken aan oplossingen, kun je als dienstverlener het vertrouwen van klanten behouden en jezelf en je organisatie positioneren als betrouwbare en ethische dienstverleners.
Als je geïnteresseerd bent in het verkrijgen van meer kennis over de beroepsethische kwesties die je als professional tegen kunt komen en hoe je hiermee om kunt gaan, dan kun je dit rapport lezen voor herkenning en tips:
Een ethische handreiking voor sociale professionals – Kennisbundel Schouders Eronder.
Voor meer informatie over praktische richtlijnen kun je onderstaande handreiking raadplegen:
Publicatie ethische handreiking en rapport – schuldenenincasso.nl
Evidence-based werken
De werkwijze van evidence-based practice heeft de laatste jaren veel aandacht gekregen. Hierbij wordt primair gebruik gemaakt van de meest recente wetenschappelijke kennis. Dit houdt in dat men zich afvraagt wat er al bekend is over de effectiviteit van de toegepaste methoden. Daarnaast spelen opleiding, praktijkervaring en expertise van professionals ook een belangrijke rol in het professionele handelen. Bovendien worden de ervaringen en voorkeuren van mensen met financiële problemen of schulden meegenomen. Het is daarom essentieel om deze groep mensen continu te betrekken.
Misverstanden over evidence-based practice ontkracht
Volgens Renske van der Zwet, onderzoeker bij kennisinstituut Movisie, bestaan er hardnekkige misverstanden over evidence-based werken. Het grootste misverstand is dat het uitsluitend gaat om bewezen effectieve interventies. Van der Zwet benadrukt dat evidence-based werken niet zozeer draait om het werken met effectieve interventies, maar om het afwegingsproces van de professional. Hierbij wordt gekeken naar de specifieke behoeften van de cliënt, raadpleegt men de eigen expertise bij de hulpvraag en wordt er gezocht naar wetenschappelijke kennis over het probleem.
Meer lezen over evidence-based werken
- Wil je meer weten over wat Evidence-based werken is? Lees het volgende artikel: Evidence Based Practice, wat is dat? – NCJ
- Met Evidence-based werken kun je de kloof tussen onderzoek en praktijk overbruggen. Wil je hier meer over weten? Lees het volgende: Evidence-based practice in het sociaal werk – Kennisbundel Schouders Eronder
- Vaak bereikt wetenschappelijke kennis over gedragsverandering de praktijk van de schuldhulpverlening. Als dat wél gebeurt, is die kennis vervolgens lastig te vertalen naar concrete acties. Omdat nieuwe inzichten belangrijk zijn voor de praktijk, moet dit verbeteren. In dit rapport worden aanbevelingen gedaan om de wetenschappelijke kennis van professionals te stimuleren.
- Werkzame elementen bij jongereninterventies, gericht op het voorkomen van (mogelijke) betalingsachterstanden. – Kennisbundel Schouders Eronder
E-learnings & video’s
Er zijn ook veel e-learnings video’s die je kunnen ondersteunen bij dit competentiecluster. Je vindt de e-learnings en video’s hieronder.
Over grenzen
In deze e-learning leer je over de rol van de vrijwilliger en hoe je jouw grenzen herkent in de onderlinge samenwerking met de hulpvrager.
Over eigen grenzen bewaken
In deze training leer je over verschillende soorten grenzen en het herkennen, bespreken en bewaken hiervan.
Over cultuur sensitief handelen
E-learning waarbij je leert je bewust te zijn van je eigen normen, waarden en cultuur, en de impact op anderen
Wat is de toegevoegde waarde van empathie versus sympathie?
Nadja Jungmann, lector schulden & incasso van de Hogeschool Utrecht, legt in dit filmpje uit wat de toegevoegde waarde is van de gesprekstechniek reflecteren. Bij reflecteren kun je met sympathie of empathie reageren. Wat is de toegevoegde waarde van beiden?
Tips & Tools
Hieronder vindt je verschillende handige tips en tools die je kunnen helpen met het ontwikkelen van de competenties die op deze pagina aan bod zijn gekomen.
- Functiekaart: Om te reflecteren op je eigen handelen en aan jezelf te blijven werken als professional kan het formuleren van meetbare en haalbare ontwikkeldoelen helpen. De competentiemeter en functiekaart helpen je bij het concretiseren van deze doelen.
- Handreiking over lerende praktijken: Zie jij verbetermogelijkheden in de dienstverlening en wil je samen met jouw team, organisatie of keten veranderingen doorvoeren in de werkprocessen? Met deze handreiking kun je hier zelfstandig mee aan de slag.
- Evalueren: Wil je weten of een interventie werkt? Dan helpt de Toolkit Evalueren je verder. Je vindt hier handvatten voor het ontwerpen, evalueren en implementeren van interventies.
- Staan voor je professie, handvatten uit de praktijk.
Nog niet uitgeleerd?
Klik op de afbeeldingen hieronder voor meer uitleg en inspiratie rondom de andere beroepscompetentieclusters.
