7 tools om inzichten in gedrag toe te passen

Welke factoren beïnvloeden het gedrag van mensen? En hoe kun je daar gebruik van maken? Deze 7 tools helpen je die vragen te beantwoorden en een aanpak te ontwikkelen om het gedrag van je doelgroep te veranderen.

Steeds meer organisaties beseffen dat je gedrag van mensen alleen kunt veranderen als je begrijpt waarom mensen doen wat ze doen. Ze willen meer inzicht in het gedrag van hun doelgroep om zo hun aanpak te verbeteren. In deze handreiking vind je 7 tools die de Rijksoverheid hiervoor gebruikt.

Elke tool geeft inzicht in de factoren die het gedrag van mensen beïnvloeden. Ook helpen ze je interventies te ontwikkelen die werken. Je kunt met de meeste tools zelf aan de slag. Maar je kunt je het beste laten begeleiden door een expert. In het rapport vind je bij elke tool de contactgegevens van een ervaren expert.

DOE-MEE tool

De DOE-MEE tool helpt beleidsmakers die hun beleid willen baseren op kennis over gedrag. Je verdiept je eerst in het gedrag van mensen en de factoren die daarop van invloed zijn. Daarna ontwerp je maatregelen en ga je die testen.

• Deze tool bestaat uit een brochure, werkblad en workshops.

GedragsToets

De GedragsToets is een spel met 130 kaarten, ondersteund door een app. Eerst kijk je wat het gedrag van je klanten bepaalt. Daarna bedenk je hoe je het gewenste gedrag kunt bereiken.  

• De GedragsToets kost 2 dagdelen en vraagt om een goede voorbereiding.

Vaak sta je niet stil bij hoeveel verschillende factoren van invloed kunnen zijn op het gewenste gedrag

– Kaj Bots, gedragswetenschapper UWV

Behaviour Change Wheel

Het Behaviour Change Wheel komt van pas als je een instrument wilt ontwikkelen om gedrag te veranderen, bijvoorbeeld als een bestaande interventie niet goed werkt. Je bepaalt welk gedrag je wilt bereiken. Ook kijk je welke gedragsfactoren van je doelgroep je daarvoor moet veranderen, bijvoorbeeld bekwaamheid of motivatie. Dan kijk je welke interventies je daarvoor nodig hebt, zoals educatie, overtuiging, aanmoediging of dwang.

• Deze tool bestaat uit 3 workshopsessies en een aantal werkbladen.

Communicatie Activatie Strategie Instrument (CASI)

CASI helpt je om met je communicatie het gedrag van mensen te sturen. Je gaat na welke factoren het gedrag van je doelgroep bepalen, bijvoorbeeld de sociale omgeving, iemands zelfbeeld, gewoonten en kennis. Als je dat weet, kun je kijken welke methode voor gedragsverandering effectief kan zijn. CASI gaat ervan uit dat het onbewuste belangrijk is in je communicatie, en dat sociale en emotionele beïnvloeding goed werken.

• Je kunt een aantal sessies houden met grotere groepen, maar je kunt ook kiezen om met 1 kleine groep 1 dagsessie te doen. Reken op maximaal 12 uur aan bijeenkomsten.

Wegwijzer gedrag

Met de Wegwijzer probeert de Autoriteit Consument & Markt (ACM) het gedrag van overtreders duurzaam te veranderen. De Wegwijzer helpt om de onderliggende oorzaken van gedragsproblemen aan te pakken en zo herhaling te voorkomen. De Wegwijzer bestaat uit een stappenplan met bij elke stap vragen die je helpen om gedrag te begrijpen en daarna te veranderen.

• De Wegwijzer-sessies zijn interactief. Met werkbladen kunnen deelnemers samen een probleem analyseren en oplossen. In de Wegwijzer staat een groot deel van de gedragskennis die je daarvoor nodig hebt. Meestal begeleidt een gedragsexpert de sessies.

InterventieKompas

Wat zijn  de motieven van mensen? Waar komen overtredingen van wetten en regels vandaan, op bewust of onbewust niveau? En hoe kun je mensen stimuleren om de wet wél na te leven? Dat zijn vragen waar je met het InterventieKompas naar kijkt.

Je doorloopt online 4 stappen. Per stap beantwoord je een aantal vragen. Bijvoorbeeld of de doelgroep de regels wel kent. Of ze die regels overtreden vanuit gewoontegedrag of gemakzucht. En of ze hun overtreding een probleem vinden of niet. De antwoorden geven inzicht in het gedrag van de doelgroep. En als je weet waarom de doelgroep een regel overtreedt, kun je daar je interventies op richten.

• Je kunt het InterventieKompas individueel gebruiken, maar een groepsgesprek aan de hand van de digitale tool heeft wel meerwaarde. Liefst samen met beleidsmakers, inspecteurs, handhavers en eventueel mensen uit je doelgroep.

Het InterventieKompas is een belangrijk middel om te beoordelen of de regels die je wilt stellen de gedragseffecten gaan opleveren die je wens

– Dennis de Kok, jurist bij het ministerie van Economische Zaken

Interventietoolbox

De Interventietoolbox is een hulpmiddel om toezicht te houden. De Inspectie SZW gebruikt de toolbox al en kiest voor elk inspectieprogramma de interventies waarvan ze het meeste effect verwacht. Op de interne website staat alle informatie over de stappen, de tools en wat er bekend is over de effectiviteit van bestaande interventies. Tijdens de sessies verzamel je informatie en kies je een aanpak.

• Je krijgt hulp van een procesbegeleider. Die doet een intake met de programmaleider en begeleidt de sessies.