Aanbieders schuldbemiddeling

Onder andere door de aanpassingen die een aantal jaren geleden zijn doorgevoerd in de Wet op het consumentenkrediet (Wck) is verduidelijkt dat betaalde schuldbemiddeling alleen aangeboden mag worden door organisaties die in opdracht en voor rekening van de gemeenten in Nederland werken. De handhaving van het verbod op betaalde schuldbemiddeling heeft echter nog niet het gewenste effect. Hierdoor is besloten om door middel van een wetgevingstraject bestuursrechtelijke handhaving mogelijk te maken. In het kader van dit onderzoek is aan Bureau Bartels gevraagd om een onderzoek te verrichten naar de ‘markt’ van betaalde schuldbemiddeling. 

Overtredingen

Bureau Economische Handhaving ontvangt jaarlijks tussen de 10 en de 20 meldingen van overtredingen van de Wck. Het vermoeden bestaat echter dat er meer overtredingen plaatsvinden. De gemeentelijke enquête heeft bevestigd dat jaarlijks 93 signalen van overtredingen van de Wck worden opgevangen door gemeenteambtenaren. Uitvoerders geven echter aan dat zij niet altijd weten wanneer iemand daadwerkelijk de Wck overtreedt. 

Uitvoerders zien voornamelijk vier varianten van overtredingen terugkomen:

• Schuldbemiddeling die gratis wordt aangeboden bij betaald budgetbeheer/budgetcoaching
• Schuldbemiddeling die wel wordt aangeboden, maar niet wordt uitgevoerd
• Schuldbemiddeling via partijen die ingehuurd zijn
• Schuldbemiddeling door schuldbemiddelaars die zich voordoen als een bevoegde partij

De helft van de uitvoerders wil een duidelijker of aangescherpt wettelijk kader rondom betaalde schuldbemiddeling. Uitvoerders willen meer bekendheid voor de precieze regels en ze willen een beter inzicht in wanneer iemand in overtreding is. Daarbij willen zij ook een duidelijk vindbaar meldpunt voor de overtredingen om daadwerkelijk vervolgstappen te kunnen zetten.

Aanbieders

Vanuit het onderzoek zijn verschillende typen aanbieders naar voren gekomen. Hieronder vallen onder andere partijen die schuldbemiddeling als een verdienmodel zien (vermoedelijk budgetbeheerders en/of budgetcoaches). Daarnaast zijn er fraudeurs die rekeningen hebben overgenomen en rekeningen hebben geplunderd voor eigen gebruik. Uitvoerders en ervaringsdeskundigen hebben de groep aanbieders die mogelijk niet weten dat zij in overtreding zijn en/of goed werk leveren niet genoemd, maar deze groep valt vermoedelijk wel onder de typen aanbieders.

Het is vaak onbekend hoeveel cliënten de aanbieders van onwettige schuldbemiddeling hebben. Wel kan vanuit de vervolgde overtredingen van de Wck worden geconstateerd dat de aangeklaagde aanbieders minimaal 7 tot 110 cliënten hadden. Daarnaast blijken een aantal aanbieders door middel van meerdere bedrijven onwettige schuldbemiddeling aan te bieden. Het verschilt per aanbieder wat de kwaliteit van de schuldbemiddeling is. 

Cliënten

Er kan geen eenduidig profiel geschetst worden van de cliënten waarbij onwettige schuldbemiddeling plaats heeft gevonden. De meeste cliënten hebben wel gekozen voor onwettige schuldbemiddeling, omdat zij naar snelle dienstverlening zonder wachtrijen zochten en slechte ervaringen met de gemeente hadden of de onwetendheid van de dienstverlening hen niet trok.

De gevolgen van onwettige schuldbemiddeling voor ex-cliënten zijn schulden, geld- en tijdverlies en mentale klachten. Daarnaast belemmert de onwettige schuldbemiddeling de toekomstige schuldtrajecten op verschillende manieren. 

Conclusie

De markt van onwettige betaalde schuldbemiddeling is voor velen nog onduidelijk. Dit onderzoek kan de eerste stap zijn naar het verduidelijken van de problematiek en de doorontwikkeling van de bestaande aanpak van overtredingen van de Wck. Wij als dienstverleners kunnen alert zijn op onwettige schuldbemiddeling en ervoor zorgen dat onze cliënten de juiste hulp krijgen.