Bufferbudget als oplossing voor inkomstenverrekening?

In dit rapport staat het bufferbudget centraal als mogelijke oplossing voor de financiële instabiliteit die kan ontstaan wanneer iemand in de bijstand deeltijd gaat werken.

Het rapport behandelt de volgende drie hoofdpunten:

1. Een overzicht van de problemen rondom inkomstenverrekening bij deeltijd werken in de bijstand.
2. Een onderzoek naar de instrumenten die gemeenten momenteel gebruiken om deze problemen aan te pakken.
3. Een verkenning van het bufferbudget als mogelijk nieuw instrument.

Deze publicatie biedt inzicht in hoe het bufferbudget kan worden ingezet. Hoewel de informatie niet direct praktisch toepasbaar is, vergroot het wel de kennis over het onderwerp.

De 5 belangrijkste problemen bij deeltijd werken in de bijstand:

1. Flexibele inkomsten zorgen voor maandelijkse schommelingen, wat incidenteel leidt tot een inkomen onder de bijstandsnorm.
2. Vakantiegeld en/of een eindejaarsuitkering worden verrekend, resulterend in een structureel inkomen onder de bijstandsnorm.
3. Wekelijks of vierwekelijks salaris zorgt voor een structureel inkomen onder de bijstandsnorm.
4. De uitkering wordt later uitbetaald omdat de gemeente wacht op alle loongegevens.
5. Een terugvordering wanneer iemand door werk de bijstand verlaat en een maandinkomen nog niet is verrekend.

Deze problemen kunnen ervoor zorgen dat een cliënt op maandbasis een inkomen onder de bijstandsnorm heeft, waarna de cliënt de volgende maand een inkomen boven de bijstandsnorm ontvangt.

Relevante instrumenten

De volgende drie instrumenten pakken de bovenstaande problemen aan:

1. Surplus: De werkgever stort het salaris op een rekening van de gemeente, die vervolgens de verrekeningen uitvoert. De inwoner ontvangt een uitkering ter hoogte van de bijstandsnorm, en het overgebleven bedrag wordt later aan de cliënt uitgekeerd.
2. Huishoudboekje: Het salaris en andere inkomsten worden gestort op een rekening van de gemeente, die de vaste lasten betaalt en de cliënt leefgeld geeft.
3. Premie voor arbeidsinschakeling: De gemeente kan een incidentele premie uitkeren om deeltijdwerk en uitstroom uit de bijstand te stimuleren.

Hoewel het surplus en het huishoudboekje de vijf belangrijkste problemen oplossen, maken ze werken niet lonender en vereisen ze veel capaciteit en vertrouwen. De premie voor arbeidsinschakeling maakt werken lonender, maar lost de vijf belangrijkste problemen weer niet op.

Het bufferbudget

Uit het onderzoek blijkt dat het bufferbudget als extra inkomsten moet worden vormgegeven om een oplossing te bieden voor de vijf belangrijkste problemen. Het bufferbudget moet beschikbaar zijn voor alle deeltijd werkende bijstandsgerechtigden. Er kunnen drie varianten van het bufferbudget worden overwogen:

1. Hybride variant: Het bufferbudget wordt bij aanvang van het dienstverband gevuld en vervolgens maandelijks aangevuld met een percentage van het salaris.
2. In-één-klapvariant: Het bufferbudget wordt eenmalig bij aanvang van het dienstverband gevuld en niet verder aangevuld.
3. Opbouwvariant: Het bufferbudget wordt maandelijks opgebouwd met een percentage van het salaris, zonder initiële aanvulling.

De hybride variant is theoretisch het meest effectief om alle vijf de problemen op te lossen. Binnen deze variant kan de regie bij de inwoner of bij de klantmanager liggen.

Na dit onderzoek bestaan er nog belangrijke vragen en onzekerheden over het bufferbudget, waaronder politieke keuzes en de precieze uitwerking in wet- en regelgeving. Verder onderzoek is noodzakelijk.