Duurzame aanpak van kinderarmoede

Ongeveer 1 op de 11 kinderen in Nederland groeit op in armoede. In Arnhem is veel sprake van kinderarmoede; ruim 1 op de 7 kinderen in Arnhem woont in een gezin met een inkomen lager dan 120% van het sociaal minimum. Ter ondersteuning van het proces naar het duurzaam terugdringen van kinderarmoede zijn in dit rapport, op basis van literatuuronderzoek, de belangrijkste factoren in kaart gebracht die kinderarmoede in stand houden.

In dit rapport is onderscheid gemaakt tussen: 

• Generatiearmoede: in één familie bij meerdere opeenvolgende generaties is sprake van financiële en sociale uitsluiting. 
• Migratiearmoede: mensen met een migratieachtergrond waarbij sprake is van armoede.
• Situationele armoede: armoede als gevolg van een specifieke gebeurtenis.

Dit rapport geeft je informatie over de aanpak van kinderarmoede. De inzichten kun je inzetten binnen het hulp- en dienstverleningsaanbod. 

Zowel migratiearmoede als situationele armoede vergroten de kans op het ontstaan van langdurige armoede en generatiearmoede. Mechanismen binnen de familie en in de omgeving houden kinderarmoede in stand. 

Bij generatiearmoede en migratiearmoede moeten acute problemen op verschillende domeinen en tegelijkertijd dieperliggende en meer maatschappelijke oorzaken aangepakt worden om langdurige armoede en in het uiterste geval de voortzetting van generatiearmoede te voorkomen. Bij situationele armoede zijn vaak de vaardigheden bij een gezin en een sociaal netwerk wel aanwezig. Ook zijn de patronen die armoede in stand kunnen houden (nog) niet ingesleten. Acute oplossingen voor situationele armoede zijn het verhogen van het inkomen, het verlagen van de kosten, verdere uitsluiting van kinderen voorkomen en chronische stress bij kinderen voorkomen. 

In stand houdende factoren en bestrijding

• Situationele armoede: langdurige armoede kan voorkomen worden als de schaamte doorbroken wordt en daarmee de armoede sneller gesignaleerd wordt, zodat er tijdig hulp geboden kan worden. Daarnaast is het van belang dat de gehele groep toegang krijgt tot allerlei regelingen waar een deel van deze groep nu buiten valt. Deze regelingen zouden hen namelijk wel helpen.
• Migratiearmoede: specifieke factoren als het niet spreken van de Nederlandse taal, een slechtere arbeidsmarktpositie, het ontbreken van een sociaal netwerk en het niet snappen van het onderwijs en het zorgsysteem houden migratiearmoede in stand. Om migratiearmoede te bestrijden zijn intermediaire personen (denk aan ervaringsdeskundigen en maatjes), een inclusieve bejegening en aanpakken vanuit de overheid en instituties van belang.
• Generatiearmoede: patronen moeten doorbroken worden door een integrale, meerjarige en multidimensionale aanpak in te zetten. 

Integrale, meerjarige en multidimensionale aanpak

Voor een integrale, meerjarige en multidimensionale aanpak is het heel belangrijk dat een samenwerking gecreëerd wordt die start vanuit een urgentie die alle betrokkenen voelen en een gezamenlijk gedragen visie op de preventie en bestrijding van kinderarmoede. Met betrekking tot het signaleren van kinderarmoede is een sterke sociale basis van belang, waarbij goed contact met ouders en kinderen moet zijn. Vervolgens gaat het om het begeleiden naar passende hulp. Dat vraagt samenwerking binnen en tussen domeinen. Gemeenten kunnen bijdragen aan het organiseren van de gewenste samenwerking. Verder is de samenhang tussen interventies op verschillende ondersteuningsgebieden belangrijk, omdat dit een aanpak of strategie krachtiger maakt. Ten slotte is een toename in de toegankelijkheid van het aanbod en daarmee het bereik van de doelgroep van belang voor het behalen van effecten in het aanpakken van kinderarmoede. 

Aanbevelingen

Het volgende is van belang:

• Het samen met partners ontwikkelen van een gezamenlijk gedragen visie op de preventie en bestrijding van kinderarmoede, waarna op basis van deze visie de gemeente een meerjarig programma op kan stellen waarin de doelen en rollen voor de verschillende partijen beschreven zijn. 
• Het in het programma onderscheiden van aandacht voor de drie verschillende vormen van armoede, aandacht voor integrale, onderliggende factoren en acties die in de verschillende domeinen ondernomen kunnen worden. 
• Het besteden van aandacht aan de verschillende rollen van de gemeente (denk aan het opstellen van beleid & regelgeving en de coördinerende rol)
• Het benutten van het Kwaliteitskompas (ontwikkeld door het Nederlands Jeugdinstituut) bij het ontwikkelen van het programma.
• Het betrekken van mensen met ervaring met het leven, opvoeden en opgroeien in armoede bij het ontwikkelen van de visie en het programma