Verhoging van minimumloon en bijstand: een wondermiddel voor de lage inkomensgroep?

Mensen met een laag inkomen hebben niet alleen problemen op financieel gebied, maar ook op het gebied van gezondheid en welzijn. Door onder andere de hoge inflatie staan inkomensbeleid en armoedebestrijding weer hoog op de politieke agenda. Per 1 januari 2023 is er een extra verhoging van het minimumloon doorgevoerd en de hieraan gekoppelde stijging van uitkeringen, zoals de bijstand. Daarbij is het voornemen voor 2024 om van een minimummaandloon over te stappen naar een minimumuurloon. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) deed onderzoek naar de effecten van deze wijziging op het gebied van inkomen, gezondheid en welzijn.

Uitkomst beleidswijziging

Uit de analyse blijkt dat de wijziging inkomens voor ongeveer 60% van de bevolking verhoogt. De inkomenstoename pakt sterker uit voor lage inkomens. De beleidswijziging komt dus vooral terecht bij de lagere inkomens. Daarbij vermindert het de armoede en komt het gemiddeld terecht bij mensen met een slechtere gezondheid.

Nauwelijks effect op gezondheid en welzijn

Mensen met een hoger inkomen hebben over het algemeen een betere gezondheid en een hoger welzijn. Daarom is het de vraag of een groei in inkomen ook een verbetering in gezondheid en welzijn kan voortbrengen onder mensen met een lager inkomen. Uit het onderzoek blijkt dat de inkomenswijzigingen over een periode van vier jaar nauwelijks effect hebben op gezondheid en welzijn. De wijzigingen hebben wel een effect wanneer deze samenvalt met een verandering in de werkstatus. Omgekeerd blijkt er wel een positief effect te zijn in gezondheid en welzijn op inkomen.

Conclusies voor beleid

1. Het beleid is noodzakelijk om negatieve gevolgen van hoge inflatie te beperken
   De wijziging bestrijdt met name de armoede die anders door inflatie veroorzaakt zou zijn.
2. De wijzigingen zijn onvoldoende om armoededoelstelling te behalen
   De beleidswijziging is slechts een compensatie. Er zal meer nodig zijn om de kabinetsdoelstelling voor armoedebestrijding te behalen
3. Op korte termijn is er geen effect op gezondheid en welzijn
4. Sluit positief effect op lange termijn niet uit
   Het SCP benadrukt ondanks de uitkomsten, dat zij positieve effecten op de lange termijn niet kunnen uitsluiten. Zo kunnen de begunstigden, maar ook hun kinderen, positieve effecten ervaren door het hogere inkomen.
5. Beleid op gezondheidsachterstanden vraagt om een bredere aanpak
   De verschillen in gezondheid en welzijn tussen inkomensgroepen zijn hardnekkig en hebben een grote verscheidenheid aan onderliggende factoren. Daarom is beleidsmatig een bredere aanpak nodig.
6. Gericht beleid kan effectiever zijn
   Beleid wat meer gericht is op de risicogroepen zou effectiever en doelmatiger kunnen zijn.