Geen tweederangsburgers

Haast is geboden! Dat vindt Emile Roemer, voorzitter van het Aanjaagteam bescherming Arbeidsmigranten. Hij roept het kabinet op met het rapport “Geen tweederangsburgers” om het nijpend probleem van arbeidsmigranten snel aan te pakken. Dagelijks hebben arbeidsmigranten in Nederland te maken met oneerlijke, onveilige of ongezonde woon-en werkomstandigheden. De coronacrisis maakte de kwetsbare positie van arbeidsmigranten op pijnlijke wijze zichtbaar. Veel arbeiders verloren hun werk en daarmee ook hun woonruimte en zorgverzekering.

Het rapport

Het kabinet heeft het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten in het leven geroepen met de opdracht dit probleem te agenderen en adviezen te formuleren ter verbetering van de positie van arbeidsmigranten. Het rapport stelt een reeks van maatregelen voor om misstanden structureel tegen te gaan. Het is tot stand gekomen o.b.v. onderzoek en gesprekken met diverse partijen en belanghebbenden. De problematiek blijkt meervoudig. Het treft de arbeidsmigranten zelf, het sociale stelsel wordt ondermijnt, de slechte huisvesting leidt tot problemen in steden en dorpen en het zorgt voor oneerlijke concurrentie voor het bedrijfsleven.

Het Aanjaagteam constateert een gedeelde urgentie en toenemende bereidheid om het fenomeen aan te pakken.  

Arbeidsmigranten

De arbeidsmigrant wordt gedefinieerd als iemand afkomstig uit een ander land, die tijdelijk in Nederland verblijft om hier te werken. Het advies betreft EU-burgers die in Nederland komen werken. Recente cijfers spreken van ongeveer 532.660 arbeidsmigranten. Ze vormen inmiddels een structureel onderdeel van de Nederlandse economie en maatschappij.

De focus ligt vooral op de situatie van arbeidsmigranten die laag-of ongeschoold werk verrichten. Ze zijn vaak niet zelfredzaam en kwetsbaar, spreken de Nederlandse taal niet, kennen de regelgeving, instanties en gebruiken niet. Ook hebben ze geen sociaal netwerk. Er is een grote afhankelijkheid van de werkgever of uitzendbureau. Die afhankelijkheid speelt ook t.a.v. de huisvesting en zorgverzekering. Terwijl de Nederlandse regelgeving uitgaat van zelfredzame, mondige burgers, geldt dit voor arbeidsmigranten niet.

Werkgevers

De werkgevers kunnen in drie categorieën worden ingedeeld:                                       

1. De groep die goed omgaat met arbeidsmigranten.                                                                                                    

2. Werkgevers die gebruik maken van de beperkte regelgeving ter bescherming van de arbeidsmigranten.                                                                                                                                                 

3. De groep werkgevers die bewust misbruik maakt van de kwetsbare positie van de arbeidsmigranten.

Advies

Het uitgangspunt voor de adviezen is dat de arbeidsmigrant als gelijkwaardige en volwaardige deelnemer van de samenleving behandeld moet worden. Gepleit wordt voor een sluitend systeem van duidelijke regelgeving met effectieve handhaving op de keten en controle achteraf. Verplichte certificering van uitzendbureaus en boetes voor inleners zijn kern van het advies. Het systeem van registratie moet verbeterd met meer monitoring vanuit de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, de Belastingdienst en het UWV.

De adviezen betreffen:

1. Beheersing van de uitzendsector

2. Zicht krijgen op arbeidsmigratie

3. Huisvesting

4. Gezondheid en welzijn

5. Handhaving en toezicht 6. Institutionele inbedding van de arbeidsmigratie