Hindernisbaan zonder finish

De Nationale ombudsman heeft de afgelopen jaren meerdere onderzoeken gedaan naar de toegang die burgers hebben tot gemeentelijke schuldhulpverlening. Hieruit is voortgekomen dat veel burgers met problematische schulden moeite hebben om de juiste weg te vinden en vaak niet zelfredzaam zijn. Hoewel er in de laatste jaren wel degelijk verbeteringen zijn doorgevoerd met betrekking tot de toegankelijkheid van schuldhulpverlening, stelt de Nationale ombudsman dat deze verbeteringen niet afdoende zijn. Wijzigingen in wetgeving en de houding ten opzichte van maatwerk zijn dan ook wenselijk.

Het aantal burgers dat in aanmerking komt voor de Wsnp (Wet schuldsanering natuurlijke personen) is in de afgelopen jaren sterk gedaald, een ontwikkeling die door de ombudsman als zeer onwenselijk wordt beschouwd. Daarnaast start slechts een kwart van de burgers die worden toegelaten tot de schuldhulpverlening ook daadwerkelijk met een minnelijk traject. 

Uit het onderzoek komt verder naar voren dat burgers niet altijd worden voorgelicht over de mogelijkheden van de Wsnp, of dat deze optie op voorhand (en vaak onterecht) als kansloos wordt bestempeld. Burgers mogen verwachten dat de gemeentelijke schuldhulpverlening hen actief informeert over de mogelijkheden van de Wsnp, en hen daarnaast ondersteunt bij het indienen van een Wsnp verzoek en het daaropvolgende Wsnp-traject. 

Volgens de ombudsman is het onredelijk om burgers met fraudeschulden die niet opzettelijk hebben gefraudeerd tien jaar uit te sluiten van het minnelijk traject. Op deze manier worden veel burgers ten onrechte en buitenproportioneel gestraft. Er wordt dan ook aanbevolen om de tienjaarstermijn gelijk te trekken met de termijn van vijf jaar die voor de goede trouw geldt binnen de Wsnp. Deze termijn (en het verbod om mee te werken aan het minnelijk traject) zouden daarnaast alleen moeten gelden bij grove schuld of aantoonbare opzet. Deze aanpassingen zullen volgens de ombudsman niet alleen sneller leiden tot een schone lei, maar ook tot grote besparingen voor de maatschappij. 

Als laatste punt geeft de ombudsman aan dat het wenselijk is dat bewindsvoerders afspraken maken met de gemeentelijke schuldhulpverleners om hun cliënten z.s.m. door te laten stromen naar het minnelijk traject. Om dit voor elkaar te krijgen zou bijvoorbeeld een streefnorm van twaalf maanden kunnen worden ingevoerd. Ook zou de kantonrechter de verantwoordelijkheid moeten nemen om erop toe te zien dat bewindvoerders genoeg moeite doen om cliënten een schuldenvrije toekomst te bezorgen.