Tijdig bijsturen van een interventie

Met een procesevaluatie bekijk je de uitvoering van een nieuwe aanpak: wat gaat goed en wat kan beter? Ook onderzoek je wat alle betrokkenen van de interventie vinden. 

De 3 belangrijkste vragen voor een procesevaluatie

1. Wordt de interventie uitgevoerd zoals je gepland had?
2. Hoeveel mensen bereik je met de interventie, en wie zijn dat?
3. Wat vinden de betrokkenen van de interventie?

Door deze 3 vragen te beantwoorden, ontdek je wat wel en niet werkt. Met die informatie kun je het proces aanpassen. 

Als je de vragen beantwoordt, ontdek je soms dat je vooraf geen duidelijk plan had. Dan moet je eerst nadenken over het doel van de interventie en de resultaten die je verwacht. Pas daarna kun je nagaan of de aanpak volgens plan gaat. 

>> Eerst nog een keer goed over je plannen nadenken? Gebruik de handreiking ‘Wat werkt? Aan de slag met de planevaluatie’.


Hoe verzamel je informatie voor de evaluatie?

Je kunt allerlei bronnen gebruiken. Denk aan:

• Documenten over de interventie, zoals een plan van aanpak, voortgangsrapportages en aantekeningen van overleggen. Daarin vind je soms ook al iets over hoe betrokkenen de interventie ervaren.
• Gegevens die al zijn verzameld, bijvoorbeeld over uitval van cliënten, en de reden daarvoor.
• Een enquête onder professionals of cliënten.
• Interviews met professionals of cliënten.
• Groepsgesprekken met professionals of cliënten.
• Bijwonen van de interventie of een overleg over de interventie.

Wanneer doe je een procesevaluatie?

Je kunt de uitvoering van een nieuwe interventie het beste zo vroeg mogelijk evalueren, bijvoorbeeld als je nog in de pilotfase zit. Dan kun je de uitvoering verbeteren voordat je de interventie breder invoert. 

Je kunt de procesevaluatie ook na de pilotfase doen, dus als je hem breder ingevoerd hebt. Maar na de invoering kun je beter een paar maanden wachten met evalueren. Dan is iedereen eraan gewend en zijn de 1e problemen vaak al opgelost. 

De 9 stappen van een procesevaluatie

Bij de handleiding vind je een format waarmee je gelijk aan de slag kunt. De evaluatie moet in elk geval de volgende onderdelen bevatten: 

    1.    Algemeen: beschrijf globaal hoe het tot nu toe is gegaan met de interventie. Dat levert vaak al veel informatie op.


    2.    Start: de start van een proces heeft veel invloed op het verdere verloop ervan. Ga daarom na of er startproblemen waren. 


• Hoe was de nieuwe aanpak gepland?
• Waren de betrokkenen op tijd geïnformeerd?
• Was er voldoende geld? 

    3.    Doelgroep: ga na of je je doelgroep met de interventie hebt bereikt. Hoeveel mensen vallen uit en hoe komt dat? Hoe reageren de cliënten en wat levert de interventie ze op? 


    4.    Context: waar en wanneer voer je de interventie uit? Tijd en plaats kunnen invloed hebben op de resultaten van de interventie. Denk ook aan andere factoren als: waren cliënten verplicht om mee te doen, en zijn er onverwachte dingen gebeurd die invloed hadden op het proces?


    5.    Onderdelen van de interventie: een aanpak combineert vaak verschillende onderwerpen of instrumenten. Zijn alle onderdelen uitgevoerd zoals je had gepland? Als dat niet zo is, waarom niet? Zijn er onderdelen aan de interventie toegevoegd? Zo ja, waarom?


    6.    Betrokkenen: wie zijn er betrokken bij de uitvoering? Hoe ervaart iedereen de nieuwe interventie? Hoe verloopt de samenwerking en communicatie tussen alle betrokkenen? Heb je nog andere partijen nodig voor een goede uitvoering? 


    7.    Vervolg: je doet een procesevaluatie natuurlijk vooral om de interventie te verbeteren. Zoek uit wat je nodig hebt voor een goed vervolg. Denk aan geld, personeel en andere middelen aan de kant van jullie organisatie. Maar denk ook aan wat cliënten moeten doen. Moeten ze bijvoorbeeld oppas regelen of vrij nemen van hun werk?


    8.    Herhalen: soms probeer je een interventie eerst in het klein uit en wil je die daarna toepassen in bijvoorbeeld de hele organisatie of andere wijken. Ga na wat er nodig is om de interventie breder op te zetten: wat moet er geregeld worden, wie zijn daarvoor nodig en hoeveel tijd kost dat?


    9.    Verantwoording: leg uit op welke informatie heb je de evaluatie hebt gebaseerd.


Schrijf je conclusie en aanbevelingen 

Na deze 9 stappen kun je de 3 beginvragen beantwoorden. Daarna beschrijf je met welke aanpassingen je de uitvoering van de interventie kunt verbeteren. Geef per onderdeel (1 tot en met 9) aan wat er anders moet en hoe. Wees in je adviezen zo concreet mogelijk. Dan is de kans groter dat mensen ze opvolgen.