Invorderen vanuit het burgerperspectief

Mensen komen vaak verder in de financiële problemen als de overheid schulden invordert. Dat moet anders, vindt de ombudsman. Dus stelde hij 7 regels op waar de overheid zich aan moet houden.

Overheidsinstanties werken nog te veel vanuit hun eigen perspectief als ze schulden invorderen en verrekenen. Ze verliezen daarbij de burger uit het oog, waardoor diens schulden zich opstapelen. De Nationale ombudsman ontvangt daar veel klachten over.

Ik begrijp niets van de berekeningen die ik ontvang, van vorderingen die ik terug moet betalen, waar het op gebaseerd is

Om mensen met schulden te helpen, heeft hij een behoorlijkheidskader opgesteld: regels voor de overheid waarin staat wat mensen mogen verwachten als de overheid schulden bij hen invordert.

Het is niet de eerste keer dat de ombudsman invorderen door de overheid onderzoekt. In 2013 signaleerde hij ook al knelpunten in zijn rapport ‘In het krijt bij de overheid’. De meeste daarvan zijn nog steeds niet opgelost, ondanks de verbeterpunten die hij toen heeft voorgesteld. Met het behoorlijkheidskader wil de ombudsman dat de problemen eindelijk opgelost worden. Bij het invorderen van schulden moeten de positie en het belang van de burger altijd vooropstaan.

Welke problemen ervaren mensen als de overheid boetes int?

• Regelingen en voorzieningen zijn ingewikkeld en moeilijk toegankelijk. Soms weten mensen niet dat ze ergens recht op hebben.
• De communicatie met overheidsinstanties verloopt stroef: er is vaak geen persoonlijk contact mogelijk en de informatie die online of in brieven staat is onduidelijk. Mensen ontvangen geen schuldenoverzicht en worden van het kastje naar de muur gestuurd.
• Mensen houden te weinig geld over. De beslagvrije voet wordt te laag vastgesteld of zelfs helemaal niet toegepast.
• Er is geen maatwerk: de overheid kijkt niet genoeg naar de persoonlijke situatie van mensen met schulden. Overheidsinstanties werken te weinig met elkaar samen en ze werken ook niet altijd mee aan schuldhulpverlening.

Veel mensen wíllen wel betalen, maar kúnnen dat niet. De overheid houdt daar geen rekening mee. Dat moet veranderen

– Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman–

Wat staat er in het behoorlijkheidskader?

De ombudsman wil dat de overheid maatschappelijk verantwoord gaat invorderen. Dat betekent dat de overheid zich aan de volgende regels moet houden:

1. Verdere schulden voorkomen. De overheid:

• informeert over regelingen en voorzieningen waar je recht op hebt;
• zorgt dat je hulp krijgt als je zelf geen aanvraag kunt indienen;
• let op of mensen in de financiële problemen komen of dreigen te komen;

2. Duidelijke taal en persoonlijk contact;

3. Maatwerk;

4. Beslagvrije voet toepassen;

5. Meewerken aan schuldhulpverlening;

6. Samenwerken met andere overheidsinstanties;

7. Als de overheid het innen van schulden uitbesteedt:

• blijft ze eindverantwoordelijk voor het innen van schulden;
• blijft ze eindverantwoordelijk voor de manier waarop het geld geïnd wordt;
• spreekt ze met de organisatie die het geld int af waar jij met klachten terecht kunt;
• verkoopt ze haar vorderingen op jou niet aan een andere organisatie.

Haast maken met de regels

De Nationale ombudsman wil dat overheidsinstanties haast maken met zijn behoorlijkheidskader. Ze moeten beleid en werkprocessen bedenken om dat kader uit te voeren.

Overheid moet schulden nu toch echt behoorlijk gaan invorderen. Daar is grote haast bij

–– Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman

Hoe nu verder?

• De Nationale ombudsman toetst klachten over het invorderen van schulden voortaan aan het behoorlijkheidskader.
• De Rijksoverheid moet zorgen dat overheidsinstanties het behoorlijkheidskader kunnen uitvoeren.
• De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid moet het behoorlijkheidskader opnemen in de brede schuldenaanpak, de plannen van de overheid om schuldenproblematiek en armoede aan te pakken. Begin 2020 moet haar ministerie de ombudsman informeren over de voortgang.