Kamerbrief in reactie op het rapport ‘Knellende schuldenwetgeving’

Staatssecretaris Van Ark reageert op de adviezen uit het rapport Knellende schuldenwetgeving. Dat rapport onderstreept het belang van de Brede schuldenaanpak van het kabinet. In deze kamerbrief geeft ze een toelichting op de 3 belangrijkste wetten die horen bij de aanpak van schulden. Dat zijn de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs), de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) en de Wet curatele, beschermingsbewind en mentorschap. In de bijlage van de kamerbrief gaat ze 1-voor-1 in op alle aanbevelingen uit het rapport.

Wat staat er ook alweer in de Brede schuldenaanpak?

Het kabinet heeft in mei 2018 een plan met 40 maatregelen opgesteld om de schuldenproblematiek aan te pakken. Het plan is opgedeeld in 3 hoofdlijnen:

• voorkomen van problematische schulden door preventie en vroegsignalering;
• oplossen van financiële problemen door mensen met schulden beter te helpen. Het kabinet wil daarvoor onder andere de samenwerking tussen gemeenten en vrijwilligersorganisaties versterken. Ook komt er een experiment met een schuldenrechter;
• zorgen voor een maatschappelijk verantwoorde incasso. Zo mogen mensen verkeersboetes vanaf €75 met een regeling afbetalen. En als ze niet betalen blijft het verhogingspercentage even hoog. Ook past het kabinet de wet aan, zodat de beslagvrije voet ook geldt bij bankbeslag.

Wat wil het kabinet wijzigen in de wetten over schuldhulpverlening?

Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs)

Momenteel werkt het kabinet aan een wijziging van de Wgs die het makkelijker maakt om gegevens uit te wisselen. Gemeenten moeten voor vroegsignalering gegevens kunnen uitwisselen met bijvoorbeeld energieleveranciers en zorgverzekeraars. Vroegsignalering is een manier om mensen met betaalachterstanden in een vroeg stadium te bereiken, zodat je problematische schulden kunt voorkomen. De wijziging van de wet moet ervoor zorgen dat gemeenten mensen met betaalachterstanden op de vaste lasten sneller hulp kunnen bieden. Bovendien kan lichte hulp dan al genoeg zijn, omdat de problemen nog niet zo ernstig zijn.

Om de dienstverlening te verbeteren en de schuldhulpverlening sneller te laten verlopen, heeft het kabinet belanghebbenden gevraagd wat er moet veranderen aan de Wgs. Gemeenten gaven aan dat ze gebruik willen maken van gegevens als inkomen en vermogen. Deze gegevens mogen ze nu al gebruiken om onder andere de Participatiewet uit te voeren. Het schuldhulpverleningstraject gaat sneller als een gemeente deze gegevens heeft. Nu moet een schuldhulpverlener vaak veel tijd investeren om de administratie op orde te krijgen nadat iemand om hulp heeft gevraagd.

Vanwege de nieuwe Europese privacyregels (AVG) en de Algemene wet bestuursrecht (Awb) moeten gemeenten bij de start van een schuldhulpverleningstraject een beschikking afgeven met een plan van aanpak. Door dat plan weet de klant waar hij aan toe is en is duidelijk welke gegevens de gemeente daarvoor mag gebruiken. Veel gemeenten werken al op deze manier. Wijziging van de wet kan deze werkwijze sneller en makkelijker maken. 

Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp)

Het kabinet wil onderzoeken of de minnelijke schuldhulpverlening en de schuldsanering (Wsnp) beter op elkaar kunnen aansluiten. De instroom in de Wsnp is de afgelopen jaren gedaald, terwijl de schuldenproblematiek nog net zo groot is. Het kabinet wil weten hoe dat komt, en maatregelen nemen om beide regelingen te verbeteren.

Wet curatele, beschermingsbewind en mentorschap (Wet CBM)

Verschillende adviezen uit het rapport Knellende schuldenwetgeving gaan over beschermingsbewind. En dan vooral over beschermingsbewind bij problematische schulden, ook wel schuldenbewind genoemd. Als je schuldhulp geeft, moet je altijd nagaan hoe financieel zelfredzaam iemand is. Zijn lichtere vormen van schuldhulpverlening mogelijk of is beschermingsbewind de beste oplossing? Een aantal adviezen gaat over de rol van de gemeente bij de in- en uitstroom uit beschermingsbewind, en over een betere aansluiting tussen beschermingsbewind en de gemeentelijke schuldhulpverlening.

Adviesrecht voor gemeenten

Het kabinet werkt aan een wetsvoorstel om gemeenten adviesrecht te geven in de gerechtelijke procedure bij schuldenbewind. Bij dit wetsvoorstel zijn belanghebbenden nauw betrokken.

Waar is het adviesrecht voor bedoeld?

• Gemeenten kunnen hun regierol bij schuldhulpverlening beter vervullen en krijgen zo meer zicht op de instroom in schuldenbewind.
• Het adviesrecht geeft gemeenten meer regie bij hun taak van schuldhulpverlening en geeft ze meer zicht op de instroom in schuldenbewind.
• De rechter kan kiezen voor andere vormen van ondersteuning als er een verzoek komt voor een schuldenbewind.