Kansenongelijkheid in Nederland

Het SEO-onderzoek ‘Kansenongelijkheid in Nederland’ onderzoekt de verschillen in ontwikkelingskansen voor kinderen, waarbij nadruk wordt gelegd op factoren als thuissituatie, fysieke omgeving en onderwijs. Het onderzoek laat zien dat kinderen uit gezinnen met minder financiële middelen vaak in hun schoolprestaties achterblijven door gebrek aan voorzieningen, zoals een eigen slaapkamer, gezonde voeding en ontspanningsmogelijkheden. Ook blijkt dat stress thuis, vaak veroorzaakt door financiële problemen, de cognitieve ontwikkeling negatief beïnvloedt.

De bevindingen suggereren dat betere thuishulpbronnen—zoals ontwikkelmogelijkheden en toegang tot sport—positief bijdragen aan de prestaties op de eindtoets in het basisonderwijs. Ook de leefbaarheid van de wijk heeft invloed: kinderen in veiliger en beter uitgeruste buurten presteren vaak beter. Door gericht beleid, zoals schoolmaaltijden en jeugdzorg, kan deze kansenongelijkheid deels worden verminderd, wat niet alleen op korte termijn leidt tot betere leerresultaten, maar ook op de lange termijn tot een hoger inkomen en grotere maatschappelijke zelfstandigheid van deze kinderen.

Zonder ontbijt naar school
Voorzieningen thuis – zoals een eigen slaapkamer, een voedzaam ontbijt en een fiets – leveren volgens basisschoolleerkrachten van groep 5 de grootste bijdrage aan het benutten van het potentieel van jonge kinderen. Toch gaat bijna een kwart van de kinderen zonder ontbijt naar school, heeft bijna één op de vijf kinderen geen eigen fiets of kamer en zitten er in een gemiddelde klas vijf kinderen zonder zwemdiploma.

Stressvolle thuissituaties
Volgens leerkrachten is een stressvolle thuissituatie de grootste belemmerende factor voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Ongeveer een derde van de kinderen in groep 5 heeft te maken met een stressvolle thuissituatie, vooral door financiële beperkingen en zorgtaken. 30 procent van de gezinnen bespaart op eerste levensbehoeften en heeft problemen met het voldoen van schoolbijdrages.

Eindtoets
Kinderen met betere voorzieningen thuis, meer mogelijkheden om te ontspannen en zich te ontwikkelen, en die thuis minder stress ervaren doen het beter op school. Scores op de eindtoets correleren positief met al deze hulpbronnen, zelfs als rekening wordt gehouden met het ouderinkomen en buurtkenmerken. Hogere scores op de eindtoets vertalen zich uiteindelijk voor het kind in een hoger inkomen later en voor de Nederlandse samenleving in burgers die zich vaker zelfstandig redden.