Ongewenste mijding van mondzorg om financiële redenen

Er zijn steeds meer signalen over de toenemende mijding van mondzorg om financiële redenen. Naar aanleiding van deze signalen hebben het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland en de Mondzorgalliantie aangegeven dit gezamenlijk aan te willen pakken. Het ministerie van VWS heeft BS&F gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de inzet van gemeentelijke regelingen gericht op het verminderen van de mijding van mondzorg door minima en kwetsbare groepen. Het rapport geeft daarmee inzicht in de meest gebruikte gemeentelijke regelingen en initiatieven en de doelmatigheid ervan.

Gemeenlijke regelingen

• Individuele bijzondere bijstand

Individuele bijzondere bijstand is een vorm van financiële ondersteuning die wordt verstrekt door gemeenten aan mensen die tijdelijk of langdurig niet in staat zijn om bepaalde noodzakelijke kosten te betalen. Het gaat hierbij om kosten die niet door andere voorzieningen worden gedekt. Hierbij kun je denken aan kosten voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen, zoals een koelkast of wasmachine, maar ook medische kosten zoals tandartskosten.

• Categoriale bijzondere bijstand (Gemeentepolis/Collectieve Zorgverzekering Minima)

Vrijwel alle gemeenten in Nederland bieden een collectieve zorgverzekering aan voor minima. De gemeente kan er via deze zorgverzekering voor zorgen dat mensen met een lage, middel of hoge zorgvraag toegang hebben tot een betaalbare aanvullende zorgverzekering waarbij de gemeente de aanvullende verzekering daartoe kan subsidiëren. Dit kan hoge eigen betalingen of ongewenste zorgmijding voorkomen, doordat ook het verplicht eigen risico meeverzekerd kan worden.  

• Financiële tegemoetkoming medische kosten

Gemeenten kunnen een forfaitaire financiële tegemoetkoming voor medische kosten aan inwoners met een laag inkomen toekennen. De vier meest voorkomende manieren van het verstrekken van een financiële tegemoetkoming zijn:

1. Een forfaitaire tegemoetkoming voor het eigen risico
2. Een forfaitaire tegemoetkoming voor een willekeurige aanvullende zorgverzekering
3. Een forfaitaire tegemoetkoming ter compensatie van niet gedekte zorgkosten
4. Een forfaitaire tegemoetkoming chronisch zieken

• Noodfondsen

Ondanks alle goede voorzieningen zijn er personen die in een uitzichtloze situatie zijn geraakt en in financiële nood verkeren. Bestaande wettelijke en gemeentelijke voorzieningen kunnen dan niet in alle gevallen (of snel) een oplossing bieden. In dit soort gevallen kunnen noodfondsen bijspringen met een (eenmalige) gift of renteloze lening.

• Lokale initiatieven

Gemeenten kennen verschillende initiatieven als het gaat om de ondersteuning van inwoners in een financieel kwetsbare positie. Specifiek voor het terugdringen van de mijding van mondzorg om financiële redenen zijn er binnen gemeenten verschillende lokale initiatieven, zoals een tandartsdag, een mondzorgkaravaan, tandzorg op maat, tandzorg voor dak- en thuislozen en een poetsbus.

Doelmatigheid

Gebleken is dat de collectieve zorgverzekering de meest doelmatige gemeentelijke regeling is als het gaat om het verminderen van de mijding van mondzorg om financiële redenen. De collectieve zorgverzekering is een instrument dat inwoners in een financieel kwetsbare situatie verzekert van goede zorg en biedt daarnaast een basis voor verdere samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars. De individuele bijzondere bijstand bereikt slechts een deel van de doelgroep en is daarnaast complex en moeilijk te begrijpen. De forfaitaire financiële tegemoetkoming bereikt inwoners die mondzorg mijden vanwege financiële redenen niet direct. Hierdoor zijn deze twee gemeentelijke regelingen minder doelmatig gebleken.