Rijk aan gedragsinzichten 2017
16 november 2017
Dit rapport is een gezamenlijke uitgave van alle ministeries, waarin een indruk wordt gegeven van de uitgevoerde gedragsprojecten in de periode 2015-2017. In de rapportage wordt duidelijk gemaakt wat de meerwaarde is van het toepassen van gedragsinzichten door de overheid.
De Rijksoverheid maakt steeds meer gebruik van gedragsinzichten. In 2014 is daarom BIN NL opgericht: het Behavioural Insights Netwerk Nederland waarin gedragsexperts van alle ministeries samenwerken. Ze delen kennis over hoe je gedragsinzichten kunt toepassen in beleid, uitvoering, toezicht en communicatie.
Onder gedragswetenschappen valt een verzameling van wetenschappelijke disciplines die vanuit verschillende invalshoeken menselijk gedrag belichten, zoals de sociale psychologie en gedragseconomie. De gedragswetenschappen bestuderen hoe mensen zich in alledaagse situaties gedragen, informatie verwerken en keuzes maken. Drie overkoepelende inzichten die relevant zijn voor beleid zijn:
- Mensen zijn beperkt rationeel
- Mensen hebben een beperkte zelfbeheersing
- Mensen worden beïnvloed door hun omgeving
Projecten
In de periode 2015-2017 zijn een aantal nieuwe gedragsprojecten van de overheid uitgevoerd. Dit zijn onder andere:
- Bewuster leengedrag van studenten: wat is het effect van standaardinstellingen?
DUO maakt sinds enige tijd gebruik van gedragsinzichten op studenten bewuster te laten lenen. Twee voorbeelden van wijzigingen in de standaardinstellingen zijn een verandering van het standaardleenbedrag en het verwijderen van de aanvink mogelijkheid om maximaal te lenen in het aanvraagscherm. Als gevolg van deze wijzigingen nam het gemiddelde leenbedrag af met 72% en nam de kans dat een student een maximale lening afsloot af van 53% naar 23%.
- Kredietwaarschuwing: hoe bevorder je weloverwogen lening aanvragen?
De overheid introduceerde in 2009 de kredietwaarschuwing “Let op! Geld lenen kost geld”. De gedragsinzichten de sinds kort worden betrokken bij het beleid zetten echter vraagtekens bij de inzet van de overheid op bewustwording. Dit was de aanleiding om de werking van de waarschuwing te onderzoeken. Onderzoek toonde aan dat het zien van de waarschuwing inderdaad geen effect had op het aandeel bezoekers dat een aanvraag deed voor een krediet.