Samenwerking ketenpartners bij schuldhulpinterventies

Mensen met schulden vragen vaak niet uit zichzelf hulp. Hoe eerder de hulp, hoe groter de kans dat schulden kunnen worden opgelost of erger voorkomen kan worden. Het is dan ook van belang om vroegtijdig in contact te komen met mensen met problematische schulden. De rol van ketenpartners en schuldeisers hierin krijgt meer en meer aandacht. Ook in dit onderzoek.

Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek waarbij een zorgverzekeraar, de rechtbank Amsterdam en de maatschappelijke dienstverlening samenwerken. De samenwerking houdt in dat personen met een betalingsachterstand van de zorgpremie van meer dan € 500, op verzoek van de zorgverzekeraar, een uitnodiging van de rechtbank ontvangen om op een rolzitting te verschijnen. Tijdens deze rolzitting is ook een schuldhulpverlener aanwezig. Tijdens de zitting wordt, samen met de gedaagde, gekeken of er direct een passende betalingsregeling getroffen kan worden met de verzekeraar. Indien nodig kan samen met schuldhulpverlener gekeken worden welke hulp nodig en gewenst is.
Deze samenwerking heeft als doel om haalbare en duurzame betaalafspraken voor betalingsachterstanden van de zorgpremie te maken.

Dit onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksproject ‘Eerder uit de schulden: wat werkt?’. De inzichten verbreden je kennis.

Uitkomsten

De samenwerking tussen de zorgverzekeraar, de rechtbank van Amsterdam en maatschappelijke dienstverlening draagt bij aan duurzaam betaalgedrag en financiële stabiliteit. Er zijn echter onvoldoende aanwijzingen gevonden voor een snellere instroom van mensen met problematische schulden in een schuldhulpverleningstraject, het verminderen van de schuldenlast of positieve effecten op welzijn en gezondheid.

Duurzaam betaalgedrag en financiële stabiliteit

De interventie had positieve effecten op het duurzame betaalgedrag: verzekerden die naar de zitting waren gekomen hadden twaalf maanden na de zitting vaker een actieve betalingsregeling (12%) dan verzekerden in de controlegroep (8%). Daarnaast werd bij de verzekerden die naar de zitting waren gekomen veel minder vaak een incassobureau ingeschakeld (29%) dan bij de controlegroep (68%). Het incassobureau werd ook veel later ingeschakeld bij de interventiegroep dan bij de controlegroep. De interventie draagt dan ook bij aan een tragere escalatie van de financiële problemen. Een effect op de schuldenlast was niet aanwezig.

Aanbevelingen voor duurzaam betaalgedrag

De volgende aanbevelingen komen voort uit de positieve resultaten op de financiële stabiliteit en duurzaam betaalgedrag:

• Houd rekening met de afloscapaciteit bij het maken van betalingsregelingen: op deze manier kan een haalbare betalingsregeling afgesproken worden.
• Onderhoud laagdrempelig contact met de schuldeiser.
• De aanwezigheid van een schuldhulpverlener tijdens de zitting is belangrijk: door de aanwezigheid van de schuldhulpverlener tijdens de zitting werd de stap naar de schuldhulpverlening mogelijk kleiner.
• Zorg voor privacy, ruimte om te luisteren en een informele sfeer tijdens de zitting.

Aanbevelingen voor het verhogen van bereik doelgroep

Het bereik van de interventie was beperkt; slechts 21% van de verzekerden kwam naar de zitting. Om het effect van de interventie te verhogen, is het van belang om ook maatregelen te nemen die het bereik van de doelgroep vergroten. Dit kan door:

• Communicatie met eenvoudig taalgebruik en een duidelijke boodschap.
• Het versturen van een herinnering vlak voor de zitting .
• Het gebruik en combineren van meerdere communicatiekanalen (brief, e-mail en app).
• Het inzetten van (financiële) prikkels.

Effectieve toeleiding naar schuldhulpverlening

De interventie heeft (nagenoeg) niet geleid tot aanmeldingen bij de schuldhulpverlening. Het aantal opgestarte trajecten blijft achter bij de verwachting. Een eerste contactmoment tijdens een zitting is dus niet afdoende voor een effectieve toeleiding naar schuldhulpverlening. Uit eerder onderzoek blijkt dat vertrouwen in de instantie een doorslaggevende factor is om naar een instantie te stappen. De huidige interventie grijpt wel in op de behoefte van vertrouwen, doordat een eerste contactmoment met de schuldhulpverlener een begin kan zijn van de vertrouwensrelatie.