Schulden klein houden en perspectief bieden

In het rapport ‘Schulden klein houden en perspectief bieden’ worden aanbevelingen gedaan voor de verbetering van het incassosysteem, zodat dit beter aansluit op de maatschappelijke wensen. Het huidige incassosysteem zorgt voor aanzienlijk hoge maatschappelijke kosten en het hoog oplopen van schulden. Hierdoor is er een paradigmashift nodig in de inrichting en het denken van het incassosysteem. Het incassosysteem moet zich gaan richten op het eerlijk verdelen van de betaalcapaciteit, het voorkomen van het oplopen van kosten en het stimuleren van debiteuren om hulp te zoeken bij hun problematische schulden.

Ontwerpprincipes

Om ervoor te zorgen dat we komen tot een incassosysteem die gericht is op de belangen van zowel de schuldeisers als de debiteuren zijn ontwerpprincipes ontwikkeld. Deze kunnen bijdragen aan een oplossing voor de kostenopdrijvende werking van het huidige incassosysteem. De volgende ontwerpprincipes worden in het onderzoek genoemd:

1. Debiteuren betalen in principe hun vorderingen en bijkomende kosten 
2. Bijkomende kosten worden tot een minimum beperkt 
3. Het systeem beperkt ook kosten bij debiteuren die niet in actie komen 
4. In de incassofase wordt de afloscapaciteit objectief vastgesteld 
5. De afloscapaciteit komt zoveel mogelijk ten goede aan alle schuldeisers 
6. De beslagvrije voet c.q. het VTLB is een harde ondergrens 
7. De rechtspraak wordt alleen betrokken bij inhoudelijke geschillen 
8. Er zijn financiële prikkels gericht op het klein houden van schulden 
9. Er wordt zo min mogelijk gewijzigd in bestaande wet- en regelgeving.

Vijf maatregelen

Door middel van de volgende vijf maatregelen kan het paradigmashift vormgegeven worden:

1. Er moet in de incassofase voorzien worden in een afbetalingsplan. Hierbij moet de afloscapaciteit door een onafhankelijke partij op een vaste manier worden vastgesteld en schuldeisers moeten naar rato van hun vordering meedelen zonder dat dit verdere kostenoploop oplevert.
2. Er moet in de executiefase aan schuldeisers de mogelijkheid geboden worden om mee te delen in het beslag zonder dat dit ervoor zorgt dat er extra kosten gemaakt worden.
3. Er moet een zorgplicht voor gerechtsdeurwaarders komen om mensen met forse betaalproblemen te motiveren om hulp te zoeken.
4. Er moeten financiële prikkels in het systeem komen die ervoor zorgen dat de schulden al in de incassofase opgelost kunnen worden en er dus minder snel naar de rechter gestapt hoeft te worden.
5. Er moeten financiële prikkels in het systeem komen die er voor zorgen dat debiteuren die niet zelf de stap naar hulpverlening zetten toch vaker in beweging komen.

Incassomodel in vier kwadranten

Het paradigmashift vraagt in het incassosysteem om twee bewegingen (zie het rapport voor het schema van de vier kwadranten):

1. Debiteuren stimuleren om in actie te komen en verzoeken om een afbetalingsplan of het actief meedelen in het beslag.
2. Stimulatie voor het minnelijk oplossen van de invordering.

Effecten paradigmashift

Door middel van de vijf hiervoor genoemde maatregelen, komen de debiteuren niet meer in een oploop van kosten terecht. Dit leidt tot minder mentale overbelasting door schuldenproblematiek. Doordat de kosten niet meer zo hoog oplopen, zullen er minder problematische schuldsituaties ontstaan, waardoor de Nederlandse schuldenproblematiek af zal nemen. Daarnaast zal er geen sprake meer zijn van dat schuldeisers elkaar ‘opzij duwen’ en beslagen zullen niet meer ontregelend zijn in een schuldsituatie. Verder zal de invoering van het model impact hebben op alle organisaties die betrokken zijn bij schuldenproblematiek, waarbij een verschuiving van werkzaamheden zal plaatsvinden.

Het onderzoek bevat een tabel waarin een overzicht van de te verwachten impact van de werkzaamheden staat.