Schuldenproblematiek in beeld 2015-2018

Wat zeggen de cijfers van het CBS over Nederlandse huishoudens met geregistreerde problematische schulden van 2015 tot 2018? Welke groepen hebben een verhoogd risico op problematische schulden? In dit rapport beschrijft het CBS hoeveel Nederlandse huishoudens gedurende de periode van 1 januari 2015 tot en met 1 januari 2018 geregistreerde problematische schulden hadden, welke groepen een verhoogde kans hebben op geregistreerde problematische schulden en welke achtergrondkenmerken samenhangen met het hebben van geregistreerde problematische schulden. De inzichten verbreden je kennis en kun je inzetten binnen het hulp- en dienstverleningsaanbod.

Nederlandse huishoudens

Op 1 januari 2015 was 8,6 procent van de Nederlandse huishoudens (661 730 huishoudens) geregistreerd als hebbende problematische schulden. Op 1 januari 2018 was dit percentage zeer licht afgenomen tot 8,3 procent (650 700 huishoudens). Er kan dus gesteld worden dat het totale aandeel Nederlandse huishoudens met problematische schulden vrij stabiel is gebleven. Belangrijke observaties die aan de hand van deze cijfers zijn gedaan volgen hieronder: 

•    Ongeveer een kwart van de personen uit huishoudens met geregistreerde problematische schulden behoorde een jaar eerder nog niet tot deze groep. Ruim de helft van de personen behoorden op dat moment al drie jaar op rij tot een huishouden met problematische schulden. 
•    Op 1 januari 2018 had 7,5 procent van de personen vanaf 16 jaar geregistreerde problematische schulden.
•    Het hoogste aandeel geregistreerde problematische schulden lag op 1 januari 2018 in Rotterdam (15,8 procent), gevolgd door Lelystad (14,8 procent). 
•    Van de huishoudens met geregistreerde problematische schulden was 14,4 procent op 1 januari 2018 in beeld bij hulpverleningsinstanties. Bij 1 op de 10 huishoudens was bekend dat het om schuldhulpverlening ging.

Verhoogd risico

Op basis van de cijfers van het CBS zijn zeven verschillende groepen benoemd die een verhoogde kans hebben op geregistreerde problematische schulden. De volgende kenmerken zijn belang bij het identificeren van deze groepen:
•    Belangrijkste inkomensbron
•    Vermogen van het huishouden
•    Verdacht zijn geweest van een misdrijf
•    Type huishouden
•    Afname van het huishoudinkomen
•    Type woning
•    Van werk naar een WW‐uitkering gaan
•    Uit elkaar gegaan zijn met een partner.

2,7 procent van de Nederlandse bevolking vanaf 16 jaar (338 800 personen) behoorde op 1 januari 2018 tot één van de groepen met een verhoogd risico. Het aandeel personen met een verhoogd risico op problematische schulden is in de periode van 1 januari 2016 tot en met 1 januari 2018 afgenomen. De gemeenten met het grootste aantal personen dat tot risicogroepen behoorden waren Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Op 1 januari 2018 had 6,5 procent van de personen in risicogroepen geregistreerde problematische schulden, terwijl dit een jaar eerder nog niet het geval was. Hieruit kan geconcludeerd worden dat een persoon die binnen een risicogroep valt een tien keer zo grote kans heeft om problematische schulden te krijgen dan een persoon die niet tot een risicogroep behoort. 

Achtergrondkenmerken

Uit dit onderzoek komt naar voren dat het hebben van geregistreerde problematische schulden samenhangt met verschillende achtergrondkenmerken:

•    Problematische schulden komen vaker voor in de leeftijdsgroep van 25 tot en met 65 jaar, bij personen met een niet‐westerse migratieachtergrond, bij laagopgeleiden en bij huishoudens met kinderen.
•    Er is een samenhang tussen een zwakkere economische positie en het hebben van problematische schulden. Huishoudens met geregistreerde problematische schulden hebben vaker een laag inkomen en inkomen uit een uitkering (vooral vanuit de bijstand). 
•    De belangrijkste inkomsten van huishoudens met geregistreerde problematische schulden komen vaker uit een eigen onderneming dan bij huishoudens zonder probleemschulden. 
•    Huishoudens met probleemschulden hebben vaker te maken met geestelijke gezondheidszorg en jeugdzorg. 
•    Het verliezen van een baan en daardoor in de bijstand komen, verdacht worden van een misdrijf, vroegtijdig stoppen met het volgen van onderwijs (zonder een startkwalificatie te behalen) en het uit elkaar gaan met een partner zijn allen life events met een hoge kans op het ontstaan van geregistreerde problematische schulden.