Toegankelijkheid schuldhulpverlening 2017

In de meeste gemeenten is de toegang tot schuldhulpverlening goed geregeld. De toegang is laagdrempelig en mensen met financiële problemen kunnen zich op verschillende plekken melden. Toch zijn er nog een paar knelpunten.

In 2016 onderzocht de Inspectie SZW de toegankelijkheid van gemeentelijke schuldhulpverlening. De toegang bleek in de meeste gemeenten goed geregeld. Toch signaleerde de Inspectie ook enkele knelpunten. Daarom heeft de staatssecretaris om dit vervolgonderzoek gevraagd. 

94 gemeenten hebben een vragenlijst ingevuld. De Inspectie heeft met 12 gemeenten gesproken en van 12 andere gemeenten de beleidsdocumenten bekeken. 

Wat is er veranderd ten opzichte van 2016? 

• In meer gemeenten kunnen schuldhulpverleners mensen doorsturen naar externe partijen als Schuldhulpmaatje of Humanitas, of naar een lichte vorm van ondersteuning zoals een adviesgesprek.
• Mensen met een onregelbare schuld en mensen met een partner jonger dan 18 jaar krijgen vaker schuldhulp.
• Het percentage gemeenten dat mensen afwijst die al eerder schuldhulpverlening hebben gehad, is gestegen van 15% naar 21%. 
• Mensen met fraudeschulden (bijvoorbeeld een onterecht ontvangen uitkering) komen in 1 op de 5 gemeenten niet in aanmerking voor schuldhulpverlening. 
• Minder gemeenten geven een beschikking af als ze schuldhulpverlening toekennen. 6% procent geeft nooit een beschikking af, of ze de hulp nu toekennen of afwijzen. Maar zonder beschikking kunnen mensen geen bezwaar indienen. 

Wat is er gelijk gebleven ten opzichte van 2016?

• Bijna alle gemeenten (93%) onderzoeken de persoonlijke omstandigheden van de aanvrager.
• Weinig gemeenten sluiten bepaalde groepen bij voorbaat uit van schuldhulpverlening. 
• In ruim 40% van de gemeenten krijgen zelfstandigen (zzp’ers) geen schuldhulp. Zij moeten een beroep doen op Bijstand voor zelfstandigen (Bbz).
• Is er geen weigeringsgrond, dan kan iemand een officiële aanvraag voor schuldhulp indienen. Van deze aanvragers krijgt uiteindelijk 96% een vorm van schuldhulpverlening. De overige 4% is onbereikbaar, komt afspraken niet na of wil niet aan de verplichtingen voldoen.
• In meer dan de helft van de gemeenten wordt een besluit niet standaard door collega’s getoetst. 
• 1 op de 3 gemeenten twijfelt aan het kennisniveau van de medewerkers van de meldpunten.

Te weinig kennis bij meldpunten

Mensen met financiële problemen kunnen zich in de meeste gemeenten op verschillende plekken melden. In 37% van de gemeenten vindt bij deze meldpunten een voorselectie plaats. Dit percentage is licht gedaald. 1 op de 3 gemeenten vraagt zich af of de medewerkers van deze meldpunten voldoende kennis hebben om mensen correct door te verwijzen. 

Een onterechte afwijzing of onjuiste doorverwijzing heeft voor de aanvrager grote gevolgen

In ruim de helft van de gemeenten registreren de meldpunten niet alle contacten. Daardoor is er weinig zicht op de werkelijke omvang van de schuldenproblematiek.

Andere problemen krijgen voorrang

Zo’n 20% van de mensen met problematische schulden krijgt geen schuldhulp. Dat zijn meestal mensen die ook andere problemen hebben, zoals een verslaving. De gemeente pakt dan eerst deze problemen aan. Als de situatie voldoende stabiel is, kan de gemeente met schuldhulpverlening starten. Maar 1 op de 3 gemeenten houdt dat niet in de gaten.

Veranderingen in beleid

Veel gemeenten hebben in 2016-2017 het beleid rond schuldhulp aangepast. Ze willen bijvoorbeeld meer maatwerk en een integrale aanpak van schuldhulpverlening. Sommige gemeenten hebben weigeringsgronden geschrapt. Andere gemeenten proberen de kennis bij sociale wijkteams en andere lokale organisaties te vergroten.