Van schuld naar schone lei

Veel mensen in Nederland hebben schulden, waarvan een deel als problematisch wordt beschouwd. Problematische schulden hebben direct en indirect invloed op de gezondheid van mensen. Bovendien kosten schulden de mensen zelf en de maatschappij veel geld. Daarom heeft de Raad van Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in 2017 een advies uitgebracht: Eenvoud loont. Dit rapport adviseerde vooral in te zetten op preventie en het vereenvoudigen van bestaande regelgeving en wetten. Vijf jaar later blikt het adviesrapport ‘Van schuld naar schone lei’ terug op de ontwikkelingen van de afgelopen vijf jaar, door de lens van het rapport ‘Eenvoud loont’. Wat is er veranderd in de wereld van schulden en schuldhulpverlening?

Er wordt ook gekeken naar het Actieplan brede schuldenaanpak, gelanceerd door het kabinet in 2018. Wat heeft dit actieplan opgeleverd? Het adviesrapport richt zich op beleidsmakers en professionals en biedt adviezen aan gemeenten, overheidsinstanties en de Rijksoverheid als geheel.

Sinds 2017 zijn veel veranderingen doorgevoerd in het systeem van schuldhulpverlening, variërend van wetgeving en technische innovaties tot experimenten met nieuwe interventies. Het Actieplan brede schuldenaanpak uit 2018 beschreef verschillende interventies die door de RVS in dit rapport worden geanalyseerd volgens de principes van ‘Eenvoud loont’ (2017):

• Technisch ontzorgen door wetgeving: Er is gewerkt aan het stroomlijnen van wetgeving en het wegnemen van juridische drempels.
• Technisch ontzorgen in de praktijk: De Raad constateert dat overheidsinstanties, bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties veel meer inzetten op ‘sociaal incasseren’, waarbij meer rekening wordt gehouden met de financiële situatie en het doenvermogen van mensen met schulden.
• Technisch ontzorgen in de praktijk: Binnen het schuldhulpverleningstraject zijn diverse initiatieven gestart die mensen helpen sneller van hun schulden af te komen.
• Sociaal ontzorgen: Er is veel geïnvesteerd in toegankelijke hulpverlening voor mensen met schulden.

Aanbevelingen

• Het rapport biedt ook verschillende aanbevelingen voor de toekomst. Volgens de RVS moeten de volgende punten aangepakt worden:

• Collectieve inspanningen zijn nodig om de grote groep mensen die niet zelfstandig uit de schulden kan komen, perspectief te bieden.
• Er moet meer aandacht komen voor ondersteuning en hulp bij financiële vragen.
• Bestaande initiatieven rond sociaal ontzorgen moeten worden versterkt en gefaciliteerd.
• De aanpak van problematische schulden vereist een duidelijke zorgplicht.