Voor elke schuld een oplossing

In 2019 stelde de Amsterdamse Ombudsman dat honderdduizenden huishoudens met problematische schulden geen toegang hebben tot schuldhulpverlening. Om de claim van de Ombudsman te onderzoeken heeft de gemeente Amsterdam het actieonderzoek The Challenge uitgevoerd. Tijdens het actieonderzoek werd de signaleringaanpak die werd opgezet om mensen die al 10 jaar in de wanbetalingsregeling van de zorgverzekering zitten geavalueerd. Het actieonderzoek levert inzichten op over de doelgroep en brengt succesfactoren, belemmeringen en aanbevevelingen in kaart.

Het actieonderzoek laat zien dat, ondanks de langdurige en hoge schulden, weinig Amsterdammers hulp zoeken bij schuldhulpverlening. Redenen hiervoor zijn dat mensen hun problemen zelf willen oplossen, het proces van schuldhulpverlening te veel vraagt van mensen en er een negatief beeld heerst over schuldhulpverlening. Ook blijkt uit de praktijk dat de mensen die hun problemen graag zelf willen oplossen hier weinig motivatie voor hebben vanwege de complexiteit van het incassosysteem. Ook de lage prioriteit voor het betalen van de zorgverzekering speelt hierin een rol.

Succesfactoren

Gebleken is dat de signaleringsaanpak effectief is. Met 86% van de mensen in de wanbetalersregeling werd contact gelegd, waarvan 40% hulp accepteerde. Succesfactoren die hieraan hebben bijdragen zijn een proactieve en motiverende benadering, het gebruik van heldere en toegankelijke communicatie en een intensieve aanpak als steunende organisatie. Daarnaast werd ontdekt dat 25% van de mensen waarmee contact werd gelegd, zelf de schuld al had opgelost.

Uitdagingen

Omdat er vanuit de doelgroep weinig hulp wordt gevraagd, is het lastig om een oplossing te vinden voor hun schulden. Om tot een gepaste oplossing te komen bestaan er dan ook verschillende uitdagingen:

1. Hulpverleners toerusten: Hulpverleners moeten beter worden uitgerust om deze doelgroep te bereiken en te motiveren.
2. Bereik en motivatie: Het is belangrijk om contact te leggen dat leidt tot hulpacceptatie en om de motivatie van mensen vast te houden.
3. Out of the box oplossingen: Er moeten creatieve oplossingen worden geboden om mensen te helpen hun schulden op te lossen.

Aanbevelingen

Uit het actieonderzoek is gebleken dat er soms wel vijf partijen incasseren voor de zorgverzekering. Dit zorgt voor onvoldoende overzicht, waardoor veel mensen geen kennis hebben over de omvang van hun problemen. Mede daarom zijn de volgende aanbevelignen opgesteld:

1. Zorg dat één partij de incasso voor de zorgverzekeraar uitvoert
2. Versterk de informatiepositie van de signaleringsaanpak
3. Leg de nadruk in de signaleringsaanpak op direct aan de slag
4. Ontwikkel een aanpak voor gemotiveerde Amsterdammers die stoppen met het traject
5. Deel het rapport en start nieuwe challenges
6. Blijf reflecteren op het systeem