Welke initiatieven helpen bij het bestrijden van geldstress?

FNO zet zich door middel van het programma ‘Samen Kansrijk en Gezond’ in om de ervaren gezondheid van gezinnen in kwetsbare situaties te verbeteren. De ervaren gezondheid van kwetsbare gezinnen kan onder andere verbeterd worden door geldstress te bestrijden. In dit onderzoek wordt een beeld gegeven van wat er al in Nederland gebeurt bij het bestrijden van geldstress. Daarnaast wordt laten zien hoe het bestrijden van geldstress verbeterd kan worden. Hierbij staat centraal wat ‘Samen Kansrijk en Gezond’ mogelijk kan bijdragen aan het bestrijden van geldstress bij gezinnen.

De relatie tussen geldstress en de ervaren gezondheid

De vicieuze cirkel die ontstaat door chronische stress heeft het gevolg dat de (ervaren) gezondheid achteruit gaat. Een kind dat opgroeit in een gezin met geldstress zal hier blijvende gevolgen voor de gezondheid aan overhouden. De financiële veerkracht (geld, financieel gedrag en omgeving) is bepalend voor de financiële gevolgen van life events.

Initiatieven

Uit het onderzoek blijkt dat er meer aandacht nodig is voor initiatieven die direct inspelen op financiële problemen. Hoewel er momenteel veel financiële educatie en ondersteuning is, ontbreekt het aan directe financiële interventies. Tijdens dit onderzoek zijn er slechts enkele initiatieven gevonden die geldstress bestrijden door middel van directe financiële steun, hulp bij sparen of door het saneren of kwijtschelden van schulden.

Experts benadrukken dat er bij het bestrijden van geldstress meer aandacht nodig is voor directe financiële hulp en duurzame financiële gezondheid. Er wordt geadviseerd om aan collective impact te werken door samenwerking en bewijsvoering. Volgens ervaringsdeskundigen is het cruciaal om de mens centraal te stellen, maatwerk te leveren en vertrouwen te bieden.

Verdieping in drie soorten initiatieven

Geld geven: Het voorzien in de basisbehoeften van mensen, zonder voorwaarden, heeft een positief effect op zowel mentale als fysieke gezondheid. Echter, de wettelijke kaders rondom uitkeringen en schuldhulpverlening vormen een knelpunt. Een oplossing is om het geven van geld mogelijk te maken binnen de wettelijke kaders of om deze regels te vermijden door de doelgroep aan te passen.

Saneren en kwijtschelden: Bij saneren wordt één schuld gecreëerd uit vele schuldeisers, wat schuldrust brengt. Kwijtschelden zorgt voor een directe schone lei. Beide initiatieven verminderen stress en verbeteren welzijn en arbeidsparticipatie. De knelpunten zijn het risico op nieuwe betalingsachterstanden bij saneren en de gevoeligheid van kwijtschelden bij stakeholders. Oplossingen zijn het opbouwen van vertrouwen, af en toe verlies accepteren, en overtuigen door aannames te ontkrachten.

Samen sparen: Dit initiatief helpt mensen bij het sparen en ontwikkelen van financiële vaardigheden, terwijl ze een sociaal netwerk opbouwen. Dit leidt tot verbeterde financiële en sociale vaardigheden. Een knelpunt is dat een gezamenlijke pot geld vaak niet te combineren is met een uitkering of schuldhulpverlening. Oplossingen zijn individueel sparen of de doelgroep aanpassen.

Aanbevelingen

1. Versterken van lokale initiatieven: Vanwege de beperkte aandacht voor directe financiële steun, sparen, en schuldrust, wordt aanbevolen lokale initiatieven in samenwerking met één of meerdere lokale coalities te versterken.
2. Onderzoek naar effectieve werkwijzen: Omdat het zicht op effectieve methoden voor het bestrijden van geldstress en het verbeteren van gezondheid beperkt is, wordt aanbevolen om één subdoelgroep en twee of drie initiatieven te selecteren om de effecten op geldstress en ervaren gezondheid te meten.
3. Uitgebreider onderzoek: Vanwege de huidige focus op educatie en ondersteuning in plaats van directe financiële interventies, wordt aanbevolen om uitgebreider onderzoek te doen en dit onderzoek te valideren.
4. Internationaal vergelijkend onderzoek: Gezien de veelbelovende resultaten met basisinkomen in het buitenland, wordt aanbevolen om een vergelijkbaar internationaal onderzoek naar de effecten van basisinkomen uit te voeren.
5. Centrale plek voor initiatieven: Aangezien bepaalde initiatieven een korte levensduur hebben en inefficiënt worden gefinancierd, wordt aanbevolen om met partners een centrale plek te organiseren waar initiatieven tegen geldstress samenkomen.
6. Meer experimenteerruimte: Vanwege wettelijke beperkingen bij initiatieven die geld willen geven, wordt aanbevolen om een brief te sturen waarin meer experimenteerruimte wordt gevraagd.