Werken aan bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid is een complex probleem dat zichtbaar wordt op lokaal niveau. Lokale actoren signaleren deze onzekerheid en kunnen de behoeften aan de (lokale) overheid doorgeven. Mensen die hiermee te maken hebben, zijn vaak afhankelijk van organisaties en professionals. Landelijke en regionale kennisinstellingen hebben samengewerkt met ervaringsdeskundigen om een handreiking te bieden aan actoren in de sociale basis, vooral gericht op gemeenten. Deze handreiking biedt handelingsperspectieven en inzichten om de situatie van betrokkenen te verbeteren.

Bestaans(on)zekerheid en sociale kwaliteit

Bestaansonzekerheid betekent dat mensen niet zelfstandig in hun basisbehoeften kunnen voorzien. Het kader van sociale kwaliteit helpt dit begrip te begrijpen en aan te pakken. Sociale kwaliteit verwijst naar de mate waarin mensen kunnen deelnemen aan sociale relaties onder gunstige omstandigheden voor welzijn en zelfrealisatie. Bestaansonzekerheid belemmert de toegang tot sociale basisrechten en participatie. Om bestaanszekerheid te versterken, moet gewerkt worden aan sociaaleconomische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en sociaal empowerment. Deze condities bieden aangrijpingspunten voor beleid en uitvoering in de sociale basis.

Bestaans(on)zekerheid in de praktijk

In het tweede hoofdstuk van deze publicatie wordt aan de hand van ervaringsverhalen aandacht besteed aan het perspectief van de inwoner. Er wordt weergegeven hoe bestaansonzekerheid doorwerkt in het dagelijkse leven van mensen en wat of wie daarbij van betekenis kan zijn. 

Handvatten voor beleid en uitvoering

Wat kunnen bestuurders en professionals in beleid en uitvoering ten behoeve van de sociale basis doen om bestaansonzekerheid te voorkomen en te verminderen, en de bestaanszekerheid te versterken? In deze publicatie worden handvatten gegeven voor beleid en uitvoering.

Hieronder zetten wij een aantal belangrijke punten vanuit deze handvatten op een rij:

• Sociaaleconomische zekerheid: de sociaaleconomische zekerheid van mensen wordt versterkt als structurele oorzaken worden aangepakt. Het is van belang dat aandacht wordt besteed aan structurele oorzaken, zoals de onwetendheid van mogelijkheden en de moeilijkheidsgraad van formulieren. Daarbij moet er aandacht zijn voor de diverse oorzaken van het ontstaan van geldzorgen. Het is van belang dat de verschillende oorzaken van bestaanszekerheid in zo’n vroeg mogelijk stadium worden gesignaleerd. 
• Sociaal empowerment: ervaringsdeskundigen benadrukken dat mensen behandeld moeten worden als mens en niet als case. Het hanteren van een menselijke maat en het directe contact met de inwoner moet de basis van beleid en uitvoering zijn. 
• Sociale inclusie: mentale steun is van belang om mensen daadwerkelijk te bereiken. Er moet een aanpak gehanteerd worden die aansluit bij de persoon en de situatie. Hierbij is een goede contactlegging van belang. 
• Sociale cohesie: een ondersteunend netwerk is voor mensen met (multi-)problematiek van belang. Lokale zorg- en hulporganisaties moeten financieel ondersteund worden om te kunnen investeren in een fundamentele samenwerking tussen organisaties.

Een betere gemeentelijke aanpak

Een betere gemeentelijke aanpak draagt ook bij aan het vergroten van het perspectief van inwoners. Lees meer over een verbetering van de gemeentelijke aanpak in het document ‘Werken aan bestaanszekerheid 2022‘.