Handreiking Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Op 1 januari heeft er een wetswijziging plaatsgevonden in de Wet gemeenschappelijke schuldhulpverlening (Wgs). De Wgs regelt dat mensen met problematische schulden terecht kunnen bij gemeenten voor onder andere advies, schuldbemiddeling en saneringskrediet. De wetswijziging geeft meer duidelijkheid over welke persoonsgegevens verwerkt mogen worden voor vroegsignalering, toegang tot schuldhulpverlening en het plan van aanpak. In deze handreiking bespreekt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) de belangrijkste veranderingen voor gemeenten en professionals.

Doel wetswijziging

Het doel van de wetswijziging is dat burgers met problematische schulden eerder hulp ontvangen en een betere rechtsbescherming krijgen.

Verwerking persoonsgegevens

Er zijn een aantal uitgangspunten voor het verwerken van persoonsgegevens voor schuldhulpverlening.

• Burgers zijn goed geïnformeerd
• Gegevensverwerking moet noodzakelijk zijn voor het doel
• Het doel bepaalt welke persoonsgegevens verwerkt mogen worden
• Betrokken partijen in het schuldhulpverleningsproces moeten een data protection impact assessment (DPIA) uitvoeren voor het verwerken van persoonsgegevens.

Fasen schuldhulpverlening

De wetgever heeft fases geformuleerd in de schuldhulpverlening. Per fase is er een concreet doel en wordt bepaald welke persoonsgegevens verwerkt mogen worden.

Vroegsignalering

Het doel van vroegsignalering is dat mensen met dergelijke schulden eerder in beeld gebracht worden en schuldhulpverlening aangeboden kan worden. In deze fase zijn de voorwaarden voor het verwerken van persoonsgegevens als volgt:

• Delen van betalingsachterstanden alleen toegestaan bij woningverhuurders, zorgverzekeraars en drinkwater- en energiebedrijven
• Een signaalgever moet schriftelijk toestemming vragen aan de inwoner voor het verstrekken van persoonsgegevens aan de gemeente
• De gemeente mag alleen informatie terugkoppelen aan de signaalgever als de inwoner hulp accepteert

Toegang tot schuldhulpverlening

In deze fase neemt de gemeente een besluit of een inwoner toegang krijgt tot schuldhulpverlening. De gemeente mag alleen persoonsgegevens opvragen als in het gemeentelijk plan is aangegeven dat recidive en fraude invloed hebben op het besluit. Als aan deze voorwaarde is voldaan, mogen de volgende gegevens opgevraagd worden:

• Informatie om vast te stellen of aan de inwoner een bestuurlijke boete is opgelegd
• Informatie over eerdere schuldhulp aan de inwoner

Plan van aanpak

In het plan van aanpak staat welke schuldhulpverlening een persoon krijgt en welke voorwaarden hieraan verbonden zijn. Hiervoor mogen de volgende persoonsgegevens verwerkt worden:

• Gegevens om het inkomen en vermogen vast te stellen
• Gegevens van gemeenten en overheidsinstanties om schulden in kaart te brengen
• Informatie over overige betrokken partijen zoals maatschappelijke ondersteuning of jeugdzorg

Risico’s

Het nadeel van het vereenvoudigen van gegevensuitwisseling is dat schuldhulpverleners makkelijker toegang krijgen tot persoonsgegevens zonder toestemming van de burger. Voornamelijk bij de fase vroegsignalering bestaat de kans dat er privacyinbreuk kan ontstaan als de burger geen hulp wil of uiteindelijk geen hulp nodig blijkt te hebben. Verder is het voor de betrokkenen niet duidelijk waar en hoe lang hun persoonsgegevens worden verwerkt. Tot slot vindt het AP zorgelijk dat het uitwisselen van persoonsgegevens handmatig plaatsvindt, waardoor het een foutgevoelig proces is.