Handreiking vroegsignalering schulden en bescherming van persoonsgegevens

Hoe kunnen gemeenten vroegsignalering zo opzetten dat die voldoet aan de privacywetgeving? Deze handreiking legt het uit en geeft een modelbeschrijving.

Het project Landelijke uitrol vroegsignalering ondersteunt gemeenten bij het opzetten van vroegsignalering. In deze handreiking zit een modelbeschrijving waarin staat hoe je vroegsignalering zo kunt opzetten dat die voldoet aan de privacywetgeving. 

Voor schuldhulpverleners, beleidsmedewerkers en projectleiders is hoofdstuk 2 over het referentiemodel het interessantst. Hoofdstuk 3, 4 en 5 zijn gericht op juristen en staan niet in deze samenvatting. In de bijlage zit ook een model voor een verwerkersovereenkomst.

Uitgangspunten van de AVG

• Mensen hebben het recht op bescherming van hun persoonsgegevens.
• De verwerking van persoonsgegevens moet aan een aantal eisen voldoen (o.a. welke persoonsgegevens mag je verwerken, de persoonsgegevens moeten goed beveiligd zijn).
• Een gemeente kan persoonsgegevens opvragen bij een andere partij als daar een goede reden voor is, zoals  het vroeg signaleren van schulden.
• Besteedt de gemeente de verwerking van persoonsgegevens of de uitvoering van vroegsignalering (deels) aan een andere partij uit? Dan moet er een verwerkersovereenkomst zijn.
• Degene die verantwoordelijk is voor het verwerken van persoonsgegevens moet zich kunnen verantwoorden en inzicht geven in hoe hij de gegevens verwerkt. 

Wat is vroegsignalering en waarom wil een gemeente dat doen?

Mensen wachten vaak lang met hulp zoeken als ze schulden hebben. Als je schulden vroeg kunt signaleren, kun je voorkomen dat de betalingsachterstand erger wordt. Daarmee proberen gemeenten ook andere problemen te voorkomen die samenhangen met schulden. Denk aan praktische dingen zoals huisuitzetting, afsluiting van gas en elektriciteit, maar ook langdurige armoede en sociale uitsluiting.

Vroegsignalering is ook gunstig voor de schuldeiser. Hoe sneller een burger start met het aflossen van schulden, hoe groter de kans is dat de schulden (deels) worden afgelost. Bij vroegsignalering werken de gemeente en de schuldeisers samen. Ze maken samen afspraken over het aflossen van de schuld.

Vroegsignalering is een korte interventie met een duidelijk begin- en eindpunt..Vroegsignalering kan zorgen dat mensen hun schulden gaan aflossen. Maar het kan ook gebeuren dat een burger wordt doorverwezen naar (schuld)hulpverlening.

Van tevoren regelen

Een aantal dingen moet je regelen voordat je met vroegsignalering aan de slag gaat:

• Wie is erbij betrokken, wat is hun juridische positie en welke afspraken zijn er gemaakt?
• Welke gegevens worden er gebruikt en hoe?
• Op welke manier benader je burgers en hoe informeer je ze?
• Op welke manier verwerk je gegevens en hoe zorg je ervoor dat dat veilig gebeurt?

We beschrijven stap voor stap hoe je het proces inricht om aan privacy-eisen te voldoen

– PBLQ

Modelproces: hoe kun je vroegsignalering uitvoeren?

Zo ziet het modelproces eruit:

• Stap 1: Melding door schuldeisers
• Stap 2: Het meldpunt, dat meldingen verwerkt tot signalen
• Stap 3: Gemeente ontvangt en beoordeelt signalen
• Stap 4: Contact zoeken met de burger met een betalingsachterstand
• Stap 6: Terugkoppeling naar de schuldeiser
• Stap 7: Nieuwe meldingen stopzetten en resultaat meten
• Stap 8: Afsluiten van de casus
• Stap 9: Effectiviteit meten

Conclusie

Je kunt als gemeente je eigen werkwijze vergelijken met het modelproces vroegsignalering. Het model zorgt dat je vroegsignalering in jouw gemeente zo kunt opzetten dat je voldoet aan de privacywetgeving. Wijkt jouw werkwijze af van het modelproces? Dan kun je het model gebruiken om in te schatten wat het betekent voor de bescherming van persoonsgegevens.